De Dr. J. van der Biltprijs is bedoeld voor een lid of vrijwilliger van een KNVWS lidorganisatie die als amateur een bijzondere prestatie heeft geleverd op het gebied van waarnemen, een wetenschappelijke reeks waarnemingen of popularisatie van weer- en sterrenkunde.
Deze prestigieuze prijs kent een lange en rijke geschiedenis. Dr. Jan van der Bilt was voorzitter van 1934-1944, een periode van bloei na financieel moeilijke tijden. Hij werd op 26 februari 1944 gehuldigd en werd erelid. Het hoogtepunt was de instelling van een fonds uit bijdragen van de leden voor toekenning van onderscheidingen aan verdienstelijke leden. Sindsdien beheert de KNVWS het Dr. J. van der Biltfonds waaruit de jaarlijkse onderscheidingen worden gesubsidieerd. Sinds 1945 werden 75 amateurastronomen of amateurweerkundigen en één werkgroep gelauwerd. De prijs kan uitsluitend worden uitgereikt aan een lid of vrijwilliger van een bij de KNVWS aangesloten organisatie die als amateur:
- een verdienstelijk weer- of sterrenkundig onderzoek heeft verricht; of
- een wetenschappelijk bruikbare reeks waarnemingen heeft voltooid; of
- in bijzondere mate heeft bijgedragen tot het in de statuten bedoelde tijdschrift (Zenit);
- niet onder de voorgenoemde punten vallende handeling(en) heeft verricht, die een bijzondere verdienste heeft ten aanzien van de doelstellingen van de KNVWS.
De prijs wordt in de regel niet toegekend aan een lid of vrijwilliger voor diens verdiensten binnen een vereniging of stichting waarvoor de betreffende organisatie ook zelf een erkenning kan uitreiken, zoals een erelidmaatschap of soortgelijke onderscheiding. Een andere voorwaarde is dat de activiteiten gedaan zijn in de periode dat de organisatie lid is van de KNVWS én de kandidaat lid is van de betreffende lidorganisatie. Activiteiten die plaatsvonden zonder een link met de KNVWS kunnen namelijk niet gehonoreerd worden. Als bekend is dat de betreffende persoon ook bij andere erkende verenigingen actief is geweest of nog actief is, vergeet die dan niet te melden. Het is ook mogelijk om met meerdere lidorganisaties van de KNVWS gezamenlijk een kandidaatstelling doen.
Ontvangers
Hieronder staat de lijst van prijzen die sinds 1945 zijn toegekend aan een verdienstelijke amateur. Veelal zijn dat individuele amateurs, maar eenmaal werd de prijs aan een werkgroep toegekend. Deze lijst is samengesteld uit zo goed mogelijk archiefonderzoek. We ontvangen graag bericht als er onverhoopt toch onvolledige gegevens over een ontvanger van de prijs zijn vermeld.
Jaar | Naam | Wegens (met verwijzingen naar tijdschriften Hemel en Dampkring (= HD), en Zenit) |
---|---|---|
2023 | Astrid Eeuwes | Voor haar veelzijdige onderzoek aan micrometeorieten, enthousiasme en originaliteit om haar kennis hierover met anderen te delen. |
2021 | Edy Bevk | Voor zijn voortdurende inspanningen om de ontwikkelingen op gebied van astronomie en ruimtevaart te volgen en met anderen te delen. Een ambassadeur voor de sterrenkunde. (Zenit 2022, december, p.38) |
2020 | Gert Jan Netjes | Sterrenkunde door de microscoop: toegekend voor de kleurrijke en veelzijdige wijze waarop hij meteorieten onder de microscoop bestudeert als bruggenbouwer tussen de geologie en de sterrenkunde. (Zenit 2022, december, p.38) |
2019 | Romke Schievink | Toegekend voor de ongekende restauratie van het Zeiss Planetarium Model 1 dat geldt als het oudste optische planetarium ter wereld, en voor zijn toewijding om kinderen met een beperking op bijzondere manieren les te geven in de sterrenkunde. |
2018 | Henk de Groot | Zijn verdienstelijke waarnemingen van sterbedekkingen door planetoïden en publicaties daarover, en zijn inzicht in de details van de achterliggende technische, planetaire en sterrenkundige theorieën. Uitgereikt 10 november 2018 (Zenit 2019 februari, 29). |
2017 | Jac Brosens | Restauratie en aanzienlijke verbetering van het instrumentarium van Sterrenwacht Tivoli, het maken van eenvoudige spectroscopen voor jonge leden, hulp met raad en daad aan amateurs bij het zeer nauwkeurig uitlijnen van telescopen, ontwikkelen van astro-fotografische technieken en het uitdragen van zijn kennis in voordrachten. Uitgereikt 11 november 2017 (Zenit 2018 februari, 23). |
2016 | Gerard van der Harst, Hans Prinse | Het completeren, behouden, conserveren, beschrijven, digitaliseren en ontsluiten van het historisch archief van de KNVWS en Stichting De Koepel. Uitgereikt 5 november 2016 (Zenit 2017 januari, 31). |
2015 | Jan Buisman | Grondig bronnenonderzoek naar de invloed van het weer op de geschiedenis en op het landschap, in het bijzonder zijn boekenreeks Duizend jaar weer wind en water in de Lage Landen 764-1800, waarin veel weerkundige gebeurtenissen in en heel ander daglicht zijn komen te staan, uitgereikt 14 november 2015 (Zenit 2016 januari, 23). |
2014 | Roelof Boschloo | 50 jaar ononderbroken visueel waarnemen van sterbedekkingen met een zelfgebouwde telescoop vanuit een zelfgebouwde sterrenwacht, uitgereikt 15 november 2014 (Zenit 2014 december, 49). |
2013 | Rob Stammes | Grote verdiensten als onderzoeker van poollicht en als popularisator, uitgereikt 2 november 2013 (Zenit 2013 december, 51). |
2012 | Marco Langbroek | Grote verdiensten als waarnemer van meteoren, van planetoïden en van satellieten, uitgereikt 10 november 2012 (Zenit 2012 december, 32 en 2013 januari, 49). |
2011 | Reinder Bouma, Erwin van Ballegoij | Enorme prestatie op het gebied van helderheidschattingen aan veranderlijke sterren gedurende een reeks van jaren, uitgereikt 12 november 2011 aan Van Ballegoij en 21 november 2011 aan Bouma (Zenit 2011 december, 539 en 566). |
2010 | Anton P.G. Steeghs, Jan J. Teule, Willem J.P. van Enckevort | Ontwerp en bouw van enkele spectrografen met hoge resolutie en gevoeligheid. Maken van uitstekende spectra van zon, sterren en planetaire nevels (Zenit 2006 juni, 306), getuigend van diepgaande astrofysische kennis en educatieve kwaliteiten, uitgereikt 13 november 2010 (Zenit 2011 januari, 33 en 43). |
2009 | Hans Goertz | Uitstekend werk als popularisator, docent en organisator van waarnemingen van maan en planeten benevens de analyse en publicatie hiervan, zowel in Nederland als in België, uitgereikt 7 november 2009 (Zenit 2009 september, 412 en december, 566.). |
2008 | Koen Miskotte, Casper ter Kuile | Jarenlange zorgvuldige waarnemingen van meteoren, berekening van de meteoorbanen, het nauwkeurig vastleggen van deze gegevens in een toegankelijk data archief en het meewerken aan vele publicaties in nationale en internationale tijdschriften, uitgereikt 1 november 2008 (Zenit december 2008, 564). |
2007 | Marco Seynen, Frans Nieuwenhout | Inzet en doorzettingsvermogen met betrekking tot de bouw en het gebruik van de Afstands Bestuurbare telescoop (ABT) van de Alkmaarse Weer-en Sterrenkundige Vereniging “METIUS” (Zenit november 2005, 518), uitgereikt 3 november 2007 (Zenit september 2007, 428 en december 2007, 561). |
2006 | Servé Vaessen | Unieke publicistische en educatieve werk, uitgereikt 4 november 2006 (Zenit september 2006, 426, december 2006, 585, februari 2007, 82). |
2005 | Henk Bril | Voortreffelijke prestatie als waarnemer, organisator (o.a. van eclipsreizen) en popularisator al ruim 20 jaar, uitgereikt 5 november (Zenit september 2005, 406, december 2005, 563). |
2004 | Jan Koet | Uitstekende prestatie op het gebied van de planeetfotografie, uitgereikt 6 november 2004 (Zenit september 2004, 416, december 2004, 572). |
2003 | Eric Limburg | Software voor sterbedekkingen, uitgereikt 1 november 2003 (Zenit november 2003, 506 en december 2003, 555). |
2002 | Anton J. van der Salm | Schitterende film over de jubileum-eclips-safari in Zambia en Zimbabwe, uitgereikt 2 november 2002 (Zenit december 2002, 540). |
Theo Mulder | Bijzondere prestaties in de popularisatie van de sterrenkunde, uitgereikt 2 november 2002 (Zenit december 2002, 540). | |
2001 | Ton Spaninks, Erik Bellaard | Uitzonderlijke prestaties in popularisering van de sterrenkunde, uitgereikt 10 november 2001 (Zenit 2002, 72). |
2000 | Herman ten Haaf, Jan Deugd | Langjarige, veelzijdige prestaties ten behoeve van de amateur-sterrenkunde in de regio Alkmaar, uitgereikt 11 november 2000 (Zenit 2001, 97). |
1999 | Peter J.K. Louwman | Popularisering van de sterrenkunde gedurende een lange reeks van jaren; op de oorkonde: Hart van Maan en Planeten, heelal-gids voor jong en oud, uitgereikt 13 november 1999 (Zenit 2000, 46). |
1998 | Bob van Slooten | Systematische waarnemingen van zonnevlekken over 18 jaar, uitgereikt 14 november 1998 (Zenit 1999, 69). |
1997 | E. Peter Bus, Alex H. Scholten | Onderzoek naar en publicaties over kometen, uitgereikt 8 november 1997 (Zenit 1998, 13). |
1996 | Eddy W. Echternach | Briljante artikelen in het tijdschrift Zenit, bijzondere vermelding van rubriek Amateurs Actief, uitgereikt 9 november 1996 (Zenit 1996, 479). |
1995 | Simon J. van Leverink, Pieter A. Koning | Popularisering in Gelderland, uitgereikt 28 oktober 1995 (Zenit 1996, 31). |
1994 | Adri A. Gerritsen | Voorspellings- en reductieprogrammatuur sterbedekkingen, uitgereikt 16 oktober 1994 (Zenit 1995, 20). |
1993 | Harry A.H. Balster | Bijdrage aan internationaal netwerk van zonswaarnemingen, inzet voor amateur-sterrenkunde in regio Nijmegen, als voorzitter van Werkgroep Zon, en voor behoud van de telescopen van de Universiteit Nijmegen, uitgereikt 2 oktober 1993 (Zenit 1993, 532 en 1994, 388). |
1992 | John S. Sussenbach | Verdiensten voor de Werkgroep Astrofotografie, bijzondere bijdragen aan Zenit en Sterrengids, astrofotografie met grensverleggende technieken, uitgereikt 19 december 1992 (Zenit 1993, 116 en 390). |
1991 | Felix C.M. Bettonvil, Urian J. Poerink | Meteorenonderzoek met name de Glanerbrug-meteoriet, uitgereikt 7 december 1991 (Zenit 1992, 211). |
1990 | Huub F. Mizee | Belangrijke bijdrage aan vaststelling aantal onweersdagen in 12 jaar en aan verbetering van detectiemogelijkheden van blikseminslagen, uitgereikt 19 december 1990 (Zenit 1991, 133). |
1989 | Martin A.M. van Venrooij, Harrie G.J. Rutten | Fundamenteel en grensverleggend onderzoek op het terrein der optica van telescopen (boek Telescope Optics, Evaluation and Design, uitg. Willmann-Bell, Richmond, USA, 1988), uitgereikt 16 december 1989 (Zenit 1990, 114). |
1988 | mr. Guus A.W.C. baron van Hemert tot Dingshof | Organisatorische en publicistische activiteiten, uitgereikt 17 december 1988 (Zenit 1989, 100). |
Wil C. Carton | Herberekening in Nederland zichtbare eclips 3 mei 1715, uitgereikt 17 december 1988 (Zenit 1989, 100). | |
1987 | Wil Tirion | Verbetering cartografie sterrenatlassen, uitgereikt 7 november 1987 (Zenit 1988, 33 en 165). |
1986 | Werkgroep Kometen | Door gezamenlijke inspanning tot stand gebrachte reeks van waarnemingen van hoge kwaliteit, op basis van zeer verdienstelijk sterrenkundig onderzoek, uitgereikt 1 november 1986 (Zenit 1987, 2 en 135). |
1985 | Wim F. Gielingh | Redactie Sterrengidsen, uitgereikt 2 november 1985 (Zenit 1986, 35). |
1984 | Joop Piekema, Jan van der Horst | Onderzoek naar de frequentie en de dikte van sneeuwdekken in Nederland (KNMI T.R. 50 en 51, Zenit 1984, 492), uitgereikt 3 november 1984 (Zenit 1985, 51). |
1981 | Cor Booy | Sterbedekking- en meteorenwaarnemingen, uitgereikt 31 oktober 1981 (Zenit 1982, 224). |
Joh.B. Prinsze | Opzetten van voorlichtingsmateriaal en vele lezingen, uitgereikt 31 oktober 1981 (Zenit 1982, 224). | |
1980 | George W.E. Beekman | Popularisering van de sterrenkunde in Nederland, extra inspanningen voor redactie Zenit (Zenit 1981, 474), uitgereikt 21 november 1981 (Zenit 1982, 127). |
1978 | Dik Schmidt | Sterbedekkingen, uitgereikt 11 november 1978 (Zenit 1979, 112). |
1976 | Henk Nieuwenhuis | Popularisering van de sterrenkunde met exposities, lezingen en waarnemingsavonden, uitgereikt 30 oktober 1976 (Zenit 1977, 106). |
1975 | Hennie H. Gosemeijer | Kunstmaanwaarnemingen en popularisering in Twente, uitgereikt 8 mei 1976 (Zenit 1976, 247; daar staat foutief prijs 1976). |
1974 | Machiel. Alberts | Meteorenfotografie, uitgereikt 11 mei 1974 (Zenit juli/augustus 1974, 17). |
1972 | F. Ynsen | Onderzoek historisch winterweer (KNMI W.R. 74-2, 1974, HD 1973, 14), uitgereikt 19 mei 1973 (HD 1973, 218). |
1971 | Ben C.J. Apeldoorn | Waarnemingen en fotografie meteoren (HD 1972, 228; daar staat foutief prijs 1972). |
1970 | Georg Comello, J.P.A. Veerkamp, Henk Feijth | Waarnemen veranderlijke sterren, uitgereikt 24 oktober 1970 (HD 1970, 299). |
1969 | Harke Terpstra | Restauratie uurwerk Eisinga, uitgereikt 11 april 1970 (HD 1970, 140 en 1971, 103; in HD verwarring over jaar van de prijs). |
1966 | Johan Degewij | Waarnemingen en fotografie meteoren, uitgereikt 29 april 1967 (HD 1967, 252). |
1965 | Jean Meeus | Talrijke publicaties en berekeningen, o.a. Sterrengidsen, Canon of Solar Eclipses, toegekend 16 april 1966 (HD 1966, 213), uitgereikt 20 augustus 1966 (HD 1967, 92). |
1962 | L.J. Lantwaard | Constructie van een off-axis kijker en tijdregistratie kunstmanen met zelf ontwikkelde fotografische techniek, uitgereikt 30 maart 1963 (HD 1963, 175 en 1964, 19). |
J. Muytjens | Positie- en tijdregistratie kunstmanen met zelf gebouwde Schmidt camera, uitgereikt 30 maart 1963 (HD 1963, 175 en 1964, 19). | |
1961 | Tjomme E. de Vries | Studie maanoppervlak, uitgereikt 14 april 1962 (HD 1962, 139). |
1957 | Thomas van Dijk | Meting uraniumgehalte meteorieten via kern-emulsietechniek bepaalde als eerste de radioactiviteit van meteorieten, uitgereikt 29 maart 1958 (HD 1958, 101, 201). |
1954 | Johan C. van der Meulen, Berend J. Vastenholt | Vervaardiging 10 slingeruurwerken voor tijdregistratie sterbedekkingen en inrichting tijddienst 1e amateur eclipskamp te Figeholm 1954, uitgereikt 5 maart 1955 (HD 1955, 81). |
1952 | Prof.mr.dr. George van den Bergh | Boek over regelmaat data zonsverduisteringen, uitgereikt 7 maart 1953 (HD 1953, 82). |
1950 | Arie Mak | Verdienstelijk werk als voorzitter Werkgroep Sterbedekkingen, bewerking waarnemingen Marsbedekking 24 februari 1948, uitgereikt 24 februari 1951 (HD 1951, 120, 198). |
1945 | A. van Sluiters | Langperiodieke veranderlijken en in het bijzonder bewerking van de koordenmetingen aan eclips 10 september 1942, uitgereikt 23 februari 1946 (HD 1946, 19, 69). |
A.J. Aalders | Wolkenfotografie (ook als kleurenfotografie), uitgereikt 23 februari 1946 (HD 1946, 19, 67). |