01 januari 2021
Elke maand kun je weer iets anders aan de sterrenhemel zien. In deze eerste ‘sterrenhemel van de maand’ blikken we op basis van de Sterrengids vooruit naar enkele hemelverschijnselen in de maand januari. Deze fenomenen kunt je met het blote oog zien, een verrekijker of een (bescheiden) telescoop.
Als je op 2 januari 14:51 uur naar de zon kijkt, is deze een fractie groter dan gebruikelijk. De aarde bevindt zich in het perihelium en dan is de afstand tussen de aarde en de zon het kleinste. Hierdoor is de zon in januari dus nét iets groter dan begin-juli, maar van ‘superzon’ kun je niet echt spreken. Veilig kijken naar de zon is overigens alleen mogelijk met een speciaal filter of een zonnetelescoop.
Vallende sterren
Op 3 januari is het maximum van de Boötidenzwerm, een meteorenzwerm die met de Perseïden in augustus en de Geminiden in december het hoogste aantal ‘vallende sterren’ per uur produceert. Deze drie zwermen zijn het meest interessant voor het publiek om te bekijken. Helaas zijn de omstandigheden ongunstig in 2021, want het maximum van de zwerm valt voor ons overdag en de bijna volle maan stoort tijdens de nachten.
Geknipper aan de maanrand
Vanuit de zone Vlieland, Sneek, Heerenveen, Coevorden kun je op 8 januari om 04:03 uur met een middelgrote telescoop (≥15 cm) een rakende sterbedekking waarnemen. De lage maanstand en lichtzwakke ster SAO 158686 (+7,5) maken dit een aardige uitdaging, maar het kan een bijzonder schouwspel opleveren. De ster raakt dan net de donkere rand van de maan en kan herhaaldelijk uit zicht verdwijnen en weer verschijnen als de ster afgedekt wordt door de bergen en dalen op de rand van de maan.
Roestrode planeet en blauwe ijsreus
Omstreeks 20-21 januari staan de maan (in eerste kwartier) en Mars bij elkaar in de buurt. Een dag later op 22 januari staat Mars op 1,7° van de planeet Uranus. De ijsreus zit op de grens van wat met het blote oog waarneembaar is (magnitude +5,8), dus met een verrekijker of telescoop kun je de planeet in beeld krijgen. Mars is helder en oranjerood van kleur en Uranus zal door een telescoop een klein schijfje met een blauwe kleur zijn.
Handvat aan de maan
Kijk op zaterdag 23 januari naar de maan, want dan kun je met een verrekijker of kleine telescoop het ‘handvat’ van de maan zien. Linksboven zie je een mooi samenspel van zonlicht en schaduwwerking rond de Regenboogbaai (Sinus Iridum). De bergketen Jura Montes baadt dan al in het zonlicht, terwijl de lagergelegen vlakte nog in de schaduw ligt.
Over de Sterrengids
Deze maand zie je natuurlijk nog veel meer verschijnselen. Wil je geen hemelverschijnsel meer missen? Bestel dan nu de Sterrengids 2021. De Sterrengids bestaat sinds 1938 en is al decennia lang hét naslagwerk voor beginnende sterrenliefhebbers en de actieve amateur. De gids wordt in opdracht van de KNVWS uitgegeven door Stip Media en wordt gemaakt met de hulp van deskundige sterrenkunde amateurs die actief zijn bij de verschillende verenigingen, werkgroepen en sterrenwachten van de KNVWS. Ook in het magazine Zenit vind je elke maand een overzicht van hemelverschijnselen op basis van de Sterrengids.