30 december 2024
De grootste geschiedschrijver van de Nederlandse weergeschiedenis is overleden.
In de nacht van 20 op 21 november 2024 is historisch geograaf Jan Buisman op 99-jarige leeftijd vredig ingeslapen. Buisman laat een enorm oeuvre aan boekwerken achter dat handelt over de Nederlandse weer- en klimaathistorie. De boekenreeks Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen is zijn grootste werk.
Jan Buisman werd geboren in Culemborg op 19 februari 1925. Hij groeide op in het Gelderse Borculo en verhuisde later naar Den Haag. Daar volgde hij onderwijs aan de HBS B en de Chr. Kweekschool.
Dankzij de moed van Dr. J.N.I.M. Geurts, rector Lyceum Stokroosplein, kon hij in 1943 bij een razzia ontsnappen aan de zogeheten Arbeitseinsatz. Geurts slaagde erin de leerlingen die gezocht werden te waarschuwen, terwijl in elke klas verraders zaten. Van 1947-1958 werkte hij aan diverse Haagse basisscholen (minus twee jaar militaire dienst als codist) en van 1958-1986 aan het Haagse St.-Janscollege (later Hofstadcollege).
Publicaties
Op latere leeftijd studeerde hij aardrijkskunde en geschiedenis en behaalde aan de Universiteit van Amsterdam in 1968 zijn doctoraalexamen Historische Geografie. Hij publiceerde tal van artikelen en ruim twintig boeken, waaronder Weer of geen Weer?, Bar en boos, Nederland zoals het was, zoals het is, Zuid-Holland vanuit de lucht, Van Buysvaarder tot Buisman, en de Spectrum-Wereldatlas.
Na zijn pensionering schreef hij tot 2019 zeven delen van Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen. Veel aandacht gaat uit naar stormen en stormvloeden, naar weergaloze winters en zinderende zomers en naar de invloed van het weer op het dagelijks leven van de minder bedeelden en op historische gebeurtenissen, zoals veldtochten en zeeslagen. Zijn minutieuze onderzoek omvat niet alleen het weer in de Lage Landen, maar verhaalt ook over de grote weergebeurtenissen in Centraal- en West-Europa. Door vele bronnen met elkaar te vergelijken, ontdekte hij soms grote misvattingen over historische gebeurtenissen die tot dan toe als ‘waar gebeurd’ waren aangemerkt.
Onderscheidingen
Buisman kreeg voor zijn oeuvre in 1997 de Minnaertprijs van de Unie Nederland-Vlaanderen. In 2011 ontving hij de koninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In 2017 kreeg hij voor zijn verdiensten als weerhistoricus in het Koninklijk Paleis te Amsterdam de Zilveren Anjer uit handen van prinses Beatrix.
In 2015 werd de Dr. J. van der Biltprijs van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde aan hem uitgereikt. Tijdens de jaarlijkse Astrodag van de vereniging werd dat bekend gemaakt. Buisman was destijds niet in staat om de prijs persoonlijk in ontvangst te nemen, maar hij sprak de aanwezigen in een kort daarvoor opgenomen videobericht toe.
Enige tijd later konden KNVWS-voorzitter Niek de Kort en ondergetekende de oorkonde persoonlijk aan Buisman overhandigen in zijn appartement in Den Haag. Vol vuur vertelde hij daar over zijn werk aan deel 7 van de reeks Duizend jaar weer. Dat verscheen in 2019. Aan deel 8 werkte hij door, nu samen met Sebastiaan Cobelens. Helaas heeft Buisman het verschijnen van deel 8 niet meer mee mogen maken. Om toch even stil te staan bij zijn persoon is de uitgever van plan om dit nieuwe deel te laten verschijnen op de dag waarop hij anders 100 zou zijn geworden, 19 februari 2025.
Jan Buisman is in persoon nu niet meer onder ons, maar velen zullen hem in hun hart bewaren als de meester van de weerhistorie. In zijn werken leeft hij voort. Dat hij in vrede moge rusten.
Jacob Kuiper (met dank aan de Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie)